Duurzame toekomst - dichterbij dan je denkt

Trendreport: hoe de toekomst ons inhaalt

/0 Reacties/in , /door

Dit laatste en zevende blog, uit de reeks “Zes trends die je kon zien aankomen” die Ineke en Rinske schreven, gaat over de aankomende trends binnen duurzame initiatieven en verscheen op 17 mei op de blog van VoordeWereldvanMorgen.

Toekomst voorspellen aan de hand van nieuwe, inspirerende initiatieven

De afgelopen zes weken hebben wij een trendreeks geschreven over de trends van vandaag die je kon zien aankomen, als je terugkijkt naar inspirerende startups van de afgelopen 10 jaar. In deze laatste blog van de serie kijken wij vooruit. De gamechangers die zich voor de komende Duurzame Dinsdag inschrijven kondigen aan wat over de horizon, vóór ons ligt. Uit de initiatieven die vooral dit jaar ingediend zijn ‘lezen’ wij de volgende 8 ontwikkelingen voor de toekomst.

1. Verder dan biobased en circulair

Initiatieven laten zien hoe we anders kunnen omgaan met grondstoffen. Niet alleen biobased en circulair, maar een slag verder. Een mooi voorbeeld is Planq; een circulaire designstudio in Amsterdam. Zij ontwikkelen interieurs en meubilair van natuurlijk materiaal, zoals gemaaid riet van Amsterdamse oevers. Zij zoeken in alles naar zo min mogelijk ecologische voetprint werken van grondstof naar grondstof. Dat laatste doet ook The Salt Project. Zout dat vrijkomt bij ontzilting van drinkwater, wordt gebruikt als bouwmateriaal door deze creatieve architecten.

2. Er is energie in overvloed voor iedereen

Het energieprobleem verdwijnt en is straks geen machtsmiddel meer. Er is energie in overvloed en het wordt lokaal en in eigen beheer op heel veel verschillende manieren opgewekt. Dat heeft grote geopolitieke consequenties. In de koffer van Duurzame Dinsdag zitten jaarlijks talloze creatieve vindingen. Ook dit jaar is dat weer het geval. Zoals deze power windows, zonnekachels of de sunsave: een waterzak van 4.000 liter verwarmd door de zonneboiler waarmee je huis op temperatuur blijft.

3. Biodiversiteit, groen & natuur krijgen meer waarde

Groen, natuur, biodiversiteit, rust en ruimte wordt van grote(re) waarde voor ons allemaal. De helende werking van de natuur wordt belangrijker. We gaan ons bekommeren om soorten-herstel en meer m2 natuur, maar zien ook dat we er zelf simpelweg meer gebruik van moeten maken. Check De Stelling 2.0, zij toveren de waterlinie rond Amsterdam om tot groene long. En boek je off grid kantoorplek in de vrije natuur bij De Kantoorkaravaan.

4. Het voedsel van de toekomst

Eerlijk van ver weg, bio van dichtbij, en vega wordt de norm. De initiatieven laten een groei zien van vleesvervangers. Zeewier en algen worden een normaal bestanddeel van ons menu. Maar we eten straks ook weer vooral groenten uit de buurt. Talloze stadslandbouwinitiatieven, zoals het Voedsellokaal, kondigen deze ontwikkeling aan. Ook inblikken helpt bij de voedselproblematiek. Coco Conserven zegt: altijd alles vers is ook niet duurzaam. Het gaat om ‘goede’ conservenblikken; goed op het gebied van smaak en houdbaarheid, maar ook op het gebied van energie, grondstoffen en duurzaamheid.

5. We ont-organiseren

Zoals we eerst voor alles wat we belangrijk vonden een organisatie in het leven riepen, is het omgekeerde nu gaande. De (ongeorganiseerde) initiatieven laten zien, dat zij het werk van gevestigde organisaties overnemen en het op een andere manier doen. Burgers maken beleidsagenda’s, universiteiten starten ondernemingen, bedrijven redden natuur en iedereen is een expert. Zoals Changerism die change agents uit alle hoeken samenbrengt.

6. Mensen weken zich los van systemen

Off-grid wonen en kleine communities vervangen verzuiling en vergroten onafhankelijkheid van traditionele systemen. Voorbeelden zijn de tiny house movement, alternatieve betaalmiddelen, crowdfunding en nieuwe onderwijsconcepten. Ecodorp Boekel is naast (off-grid-)woonconcept ook een proeftuin voor het testen van niet gecertificeerde bouwmaterialen.

7. Bio-technologie als reddingsboei

Het aandeel initiatieven in bio-technologie is nog niet zo groot, maar wij voorzien dat we veel meer gebruik gaan maken van biomimicry: de natuur als inspiratiebron voor technologie. De natuur zit bomvol met voorbeelden, die zich al jaren bewezen hebben wat betreft efficiëntie. Denk bijvoorbeeld aan klimaatbeheersing in gebouwen door het nabootsen van termietenheuvels.

8. Transparantie en big data

Eigen initiatieven en burgerbewegingen drijven op de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van informatie. Steeds meer initiatieven kloppen op de deuren van organisaties om data vrij te geven. Binnenkort lanceert De Waag in Amsterdam het initiatief Transparant Nederland, een platform dat de relaties laat zien tussen politici en bedrijven en maatschappelijke organisaties en universiteiten. Data is een, waar het vandaan komt is een andere.

Tot slot

Nederland is Internationale de hekkensluiter als het gaat om verschillende aspecten van duurzaamheid. Dat kan beter! Als jij een baanbrekend idee hebt voor een betere wereld: dien het in. De koffer van Duurzame Dinsdag 2016 is nog open tot 15 juni. Wij maken ons sterk voor meer ruimte voor duurzaam initiatief.

Lees meer: 6 Trends van vandaag

De 6 trends die wij hebben zien aankomen in ons werk met GreenWish en Duurzame Dinsdag lees je hier: #1 Plastic, #2 No-Waste, #3 Mode, #4 Bouwen, #5 Voedsel, #6 Energie

Zonneoven - in alles zit energie blog

In alles zit energie

/0 Reacties/in , /door

Dit zesde blog, uit de reeks “Zes trends die je kon zien aankomen”, gaat over energie en verscheen op 10 mei op de blog van VoordeWereldvanMorgen

Veel mensen zijn bezig met duurzame energie. In de analyses van Duurzame Dinsdag is het al jaren lang het meest voorkomende thema. Dat lokaal opgewekte energie groot gaat worden, was voor het eerst duidelijk zichtbaar bij Duurzame Dinsdag en GreenWish rond 2010. Dat begon natuurlijk met veel initiatieven op het gebied van wind en zonne-energie. Maar nooit nam de overvloed aan andere vormen van energieopwekking af. De categorie energieopwekking is de meest veelzijdige. Slimme ondernemers blijven zoeken naar andere vormen.

Rick Claassen ontwikkelde op zijn balkon in Amsterdam een smeltoven voor plastic afval op zonnewarmte. Zijn drijfveer was in eerste instantie niet de zonne-energie, maar een manier om plastic een nieuw leven te geven. Een test in Kenia leverde meervoudige waarde: minder plastic afval, nieuwe schoenzolen en meer werkgelegenheid. Maar het stickertje ontwikkelingshulp paste hem niet. Zijn nieuwe focus werd dat hij zelfs in het noordelijke Zweden de zonnewarmte als energiebron wilde laten functioneren.

Beweging is energie

Mensen zien mogelijkheden voor het opwekken van energie in alles wat beweegt. Er zit energie in de beweging van klapdeuren op school (4.000 keer per dag), de naafdynamo van een fiets, de remenergie van treinen, een lift die op en neer gaat, en zelfs in sportschoolapparatuur. Maar ook de lucht die wordt verplaatst door auto’s op snelwegen, in tochtstroom in huis, of de wind die tussen hoge gebouwen giert. Of het bewegende water in afvoerpijpen of in het riool door schoepenradaren en de stroming in rivieren en eb en vloed. Beweging is energie.

Energie uit brood

Naast het willen benutten van bewegingsenergie, ziet men energie in afval: biokorrels in mobiele wc’s die gebruikt kunnen worden als brandstof, het benutten van magnetische velden, organisch restafval van boerderijen dat dient als biobrandstof en verschillende vormen van biogasinstallaties. Mooi voorbeeld daarvan is BroodNodig, een kleine biovergisting installatie voor bakkers. Bakkers moeten meer brood bakkend dan ze verkopen, en houden zo altijd brood over. Door dit te vergisten wordt biogas geproduceerd, waarmee de bakker vervolgens zijn ovens kan stoken.

Plant-e

Plant-e is jong bedrijf dat een proces heeft bedacht om energie uit levende planten op te wekken. Plant-e is in 2015 door het World Economic Forum uit­geroepen tot een van de meest vooruitstre­vende ter wereld. Dat is goed nieuws en een prestigieuze onderscheiding. In totaal kregen 49 bedrijven uit tien lan­den de pioniersprijs. Plant-e werd gekozen uit meer dan 500 technologie startups.

Plant-e werkt al enige jaren aan de uit­vinding. Het initiatief zat in de Duurzame Dinsdag koffer van 2014, maar viel toen niet in de prijzen. Ze zaten al eer­der op de radar van GreenWish en in 2013 kregen we de gelegenheid om Plant-e te faciliteren. In het begin werden de initiatiefnemers niet echt serieus genomen (elektriciteit uit planten?) en was het lastig om de eerste stappen te zetten, om believers en kapitaal te vinden.

Innovatie lijkt onhaalbaar

Dit bewijst dat innovaties tijd nodig hebben om zich te ontwikkelen. En het bewijst dat het soms lastig is om innovatie al in een vroeg stadium te herkennen en te erkennen. ‘Echte’ innovatie lijkt vaak onhaalbaar en onrealistisch. En die haalbaarheid is juist vaak een selectiecriterium bij prijsvragen en financie­ring.

Op die manier komen veel ideeën komen niet van de grond. Vaak hebben mensen zelf niet de middelen om het idee uit te voeren. Soms strandt het bij een prototype. Maar hoe zou het zijn, als we de trend doorzetten en het gemakkelijk maken (met universiteiten en hogescholen) om ideeën uit te werken en te testen? Als we een deel van de innovatiegelden stoppen in deze prachtige galerij van creativiteit uit de samenleving? Wie weet welke verrassende energiebronnen er beschikbaar komen!

Ook een goed idee?

Als je een baanbrekend, goed idee hebt, vertel het de wereld. Via Duurzame Dinsdag kun je jouw initiatief onder de aandacht brengen van politiek en beleidsmakers. Op 6 september wordt de Koffer aangeboden aan het kabinet.

Ineke en Rinske

Ineke van Zanten en Rinske van Noortwijk hebben in 2003 GreenWish opgericht en maken zich sterk voor meer ruimte voor duurzaam initiatief. Twitter: @inekevanzanten @RinskeGreenWish en @GreenWishNL

Tijd voor eten - maatschappelijk initiatief

Gezond eten in drie trends

/0 Reacties/in , /door

Dit vijfde blog, uit de reeks “Zes trends die je kon zien aankomen”, gaat over voedsel en verscheen op 3 mei op de blog van VoordeWereldvanMorgen

Inzichten over voedsel en gezond eten veranderen nog al eens.Toen ik jong was, was het eten van meer dan twee eieren per week ‘not done’. Daarna ging het vooral over het mijden van vetten, en nu staan koolhydraten en suikers volop in de belangstelling. Recent lanceerde het Voedingscentrum de nieuwe Schijf van Vijf; een voorlichtingsmodel voor gezond eten.

Als we terugkijken zien we dat al zeker tien jaar initiatiefnemers bezig zijn met voedsel en gezond eten. We lichten er 3 trends uit:

  1. Onbewerkt en puur eten
  2. Voedsel van dichtbij
  3. Toenemende aandacht voor plantaardig eten

Puur en met bekende herkomst

Rond 2004 ontmoetten wij twee gedreven initiatiefnemers met een prachtig plan om kinderen weer in aanraking te brengen  met echt en onbewerkt voedsel. Esther Boukema startte met de Smaak te Pakken en Doris Voss met Tijd voor Eten. Beide initiatieven brengen gezond eten letterlijk bij kinderen: door te ervaren en zelf te koken en veel persoonlijke aandacht, verandert hun kijk op wat gezond eten is. Dat wat op hun bord ligt is buiten gegroeid! Koken met kinderen heeft een grote vlucht genomen, en we zien nu veel meer van dit soort educatieve projecten. Mooi voorbeeld is Keet Smakelijk. Ook supermarkten spelen hier handig op in: wie kent niet de moestuintjes van Albert Heijn?

Eten van dichtbij

Een tweede ontwikkeling, van iets recentere datum, zijn de talloze buurtmoestuinen. Wij zagen zo’n 10 jaar geleden de eerste initiatieven ontstaan en nu zie je ze overal. Mensen doen dit trouwens niet alleen voor de groenteoogst, maar ook voor de samenhang in de buurt. Samen tuinieren is leuk. Als je overweegt met anderen op een braakliggend stukje grond een buurttuin te beginnen zijn er ook weer initiatieven die je daarmee verder kunnen helpen zoals Natuursuper of de Makkelijke Moestuin. Wellicht zijn er ook buurttuinen bij jou in de buurt waar je aan mee kunt doen?

Even geen vlees

Onmiskenbaar is er meer aandacht voor plantaardig eten: peulvruchten, zeewier, algen. Minder dierenleed en meer duurzaam zijn voor veel mensen redenen om geen of minder vlees te eten.  Als we wereldwijd 15% minder vlees eten, heeft dat hetzelfde effect op het broeikas effect als er jaarlijks 273 miljoen minder auto’s zouden rijden.

Initiatieven rond plantaardig eten zijn er al een tijdje, maar we zien ze de laatste jaren steeds meer en we verwachten dat vlees eten steeds meer “uit” zal raken. Recent spraken wij iemand die binnen de overheid wil gaan veroorzaken dat bij evenementen standaard vega(n) lunches worden geserveerd, en dat je moet aangeven wanneer je vlees wilt (in plaats van andersom). Of het lukt? Er zou wel een hele mooi voorbeeldfunctie van uit gaan. Armanda Govers heeft plannen voor een postercampagne “Even geen vlees? No big deal!” en via Meatless Monday kan iedereen een eigen campagne starten voor een dag in de week geen vlees.

Algen op het menu

Liggen er in de toekomst algen op ons bord? Als het aan Spireaux ligt wel. Inmiddels maakt de Dutch weedburger van zeewier ook buiten onze landgrenzen furore en aan de Oosterschelde vind je Zeewaar, de eerste Zeewierboerderij van Nederland. Wij verwachten dat het eten van zeewier steeds gewoner zal worden.

Als wij als samenleving anders gaan eten, dan verandert er veel; in de landbouw en de voedingsindustrie. Meer biologisch, minder vlees, minder zuivel, etc. heeft grote ruimtelijke en economische gevolgen. Voor de overheid en het bedrijfsleven is inzicht in deze trends dus van wezenlijk belang.

Ook een goed idee?

Als je een baanbrekend, goed idee hebt, vertel het de wereld. Via Duurzame Dinsdag kun je jouw initiatief onder de aandacht brengen van politiek en beleidsmakers. Op 6 september wordt de Koffer aangeboden aan het kabinet.

Ineke en Rinske

Ineke van Zanten en Rinske van Noortwijk hebben in 2003 GreenWish opgericht en maken zich sterk voor meer ruimte voor duurzaam initiatief. Twitter: @inekevanzanten @RinskeGreenWish en @GreenWishNL