trends

Sociaal ondernemingen wegwijzers voor de toekomst [#Trendblog]

Sociaal ondernemingen zijn anders zijn dan ‘gewone’ ondernemingen. Het zijn voorbodes. Zij laten zien welke veranderingen eraan zitten te komen. Hoe bijvoorbeeld de omslag naar de circulaire economie vorm krijgt. Als we daar beter naar luisteren, zouden regulier ondernemers daar hun positie mee kunnen versterken. Tijd voor meer nieuwsgierigheid bij overheid en bedrijven! Een mooi voorbeeld is Repair Café, dat als living lab op waarde wordt geschat en voor deze functie ook wordt beloond.

Voorbeelden van sociaal ondernemingen

Lena Living Lab: lenen van kleding is straks heel gewoon

Suzanne Smulders van Lena-the Fashion Library verwoordde het heel mooi: “We doen dit niet om winkeltje te spelen. We hebben een missie: verspilling in de mode voorkomen. We zijn sociaal ondernemers.” Lena is een kledingbibliotheek in Amsterdam. Hier leen je kleding van topmerken. Je kunt ook het ook kopen, als het je na het dragen bevalt. Lena is ervan overtuigd dat je over enkele jaren ook in gewone winkels kleding kunnen huren. Lena weet veel: waarom mensen lenen, wie er leent, hoe vaak kledingstukken worden uitgeleend voordat ze worden gekocht, hoe je lenen hip maakt, welke merken het sterkst zijn, hoe kleding zich gedraagt. Lena kan haar hechte community alle vragen stellen. Kortom: Lena is een levend laboratorium. Net als de vele andere kleding ruil-, deel en leen-initiatieven. De milieuwinst is evident: kleding blijft langer in omloop. Slimme merken kunnen voorop lopen in duurzaamheid, door te leren van Lena. Maar ook de overheid zou de sociale innovatie kunnen ‘oogsten’ en toepassen op andere sectoren bijvoorbeeld.  GreenWish zoekt onder meer met het Ministerie van IenW, RVO, Modint, Milieu Centraal en de gemeente Amsterdam naar wegen om onderzoek op gang te brengen. Op zo’n manier dat de sociaal ondernemers gehonoreerd worden voor hun koplopers werk.

Maatschappelijk initiatief lenalibrary

Ecodorp Boekel: laboratorium voor duurzaam bouwen

In Boekel wordt de circulaire wijk  Ecodorp Boekel gebouwd, van  30 klimaatadaptieve en klimaatpositieve huurwoningen, buurthuis, werkplaats en kantoren, met mogelijkheden voor eigen voedselvoorziening, eigen energievoorziening, eigen drinkwatervoorzieningecologische waterzuivering en duurzame ondernemingen. De wijk is een verzameling duurzame initiatieven en daarmee een laboratorium in zichzelf. Iedereen is feitelijk welkom, ook met vleermuisvriendelijke lantarenpalen of fijnstof vangende beplanting. Hoe pakt dat uit? Hoe ontwikkelen de initiatieven zich? Wie zet de kaasstolp over de wijk om te kijken hoe de initiatieven zich ontwikkelen in de praktijk en in samenhang? Hoe organiseert Ecodorp Boekel zich en hoe wordt er (democratisch) gecommuniceerd en besloten? Ecodorp Boekel is gebaat bij onderzoek, waarbij ook voor hen geldt dat zij graag (financieel en inhoudelijk) willen profiteren van het feit dat ze kraamkamer zijn.

Ecodorp Boekel - innovation expo sociaal onderneming

Repair Café: zo kan het dus zijn!

Ook Repair Café is een onderneming met een missie: voorkomen dat we spullen weggooien, die na een simpele reparatie nog prima te gebruiken zijn. Zij hebben recent samen met Natuur en Milieu de reparatie monitor ontwikkeld.  Zij onderzoekt (in opdracht van de Tweede kamer) welke producten de Repair Cafés het vaakst repareren en wat daarbij komt kijken. Zo krijgen ze meer zicht op de repareerbaarheid van de spullen. Repair Café is op deze manier gehonoreerd voor haar laboratoriumfunctie: we gaan leren van de ervaringen en met die lessen fabrikanten stimuleren tot robuuster ontwerp, zodat producten minder snel kapot gaan en beter te repareren zijn. Zo kan het werken!

repaircafe sociaal onderneming

Van wegwerp naar reparatiemaatschappij: Goed gemaakt

En dan gaat de telefoon. ”Met Nick. Ik bel je over iets dat ik belangrijk vind.” Ik luister aandachtig en wordt getriggerd door de toon in zijn stem. Bij GreenWish kom ik vaak mensen tegen die doen wat ze belangrijk vinden, en dat raakt me telkens weer. Nick vertelt dat hij samen met Floor, Senne, Paul en Hans en Nick een initiatief is gestart om het (her)gebruik van materialen te stimuleren: “We gooien veel spullen weg die nog goed te maken zijn. Dat is zonde, niet duurzaam en een gemiste kans voor de lokale werkgelegenheid.” Dat is de basis van ons initiatief Goed gemaakt. 

Zweden koos afgelopen jaar voor een krachtige aanpak: de btw op reparaties werd gehalveerd en reparatiekosten voor huishoudelijke apparaten kunnen Zweden voortaan terugvragen via de belasting. In Duitsland kun je dat ook. Nederland maakt veel reparaties juist duurder door verhoging van het lage btw-tarief. Een beweging de verkeerde kant op, vinden de initiatiefnemers van de petitie. Zij willen dit agenderen. “Wij willen dat Nederland kiest voor duurzaamheid en hergebruik, in plaats van verspilling. Daarom onze oproep aan het kabinet en de Tweede Kamerleden: Maak repareren goedkoper via het belastingstelsel.”

Wat fijn dat er mensen zijn die dit doen. Die ongevraagd en in hun vrije tijd mensen willen mobiliseren om de transitie naar een circulaire economie te versnellen.

Op mijn vraag wat GreenWish voor hen kan doen, zegt Nick: “We willen meer massa, willen jullie partner worden en onze petitie een podium geven?”

Natuurlijk kan dat. En samen denken we na over organisaties en initiatieven in ons netwerk, die de missie van Goed Gemaakt ook een warm hart toedragen. Ook leggen we een lijntje met een groene lobbyist.  Mooi om te zien dat inmiddels meer organisaties zich hebben aangesloten als partner, zoals Repair Cafe Internationaal.

Vind je het ook belangrijk dat we langer doen met spullen en minder snel dingen weggooien? Teken dan de petitie GoedGemaakt.org en vertel het verder.

 

Clinic Omgevingswet - foto: Anne van Strien

Maatschappelijk initiatief opgelet: hier komt de Omgevingswet

De Omgevingswet geeft inwoners net zoveel invloed en macht als overheid en bedrijfsleven. In de praktijk zal dat niet vanzelf gaan. Hoe bereiden we ons daarop voor? Tijdens de clinic ‘Omgeving ontmoet Omgevingswet’ op 14 februari 2018 in de Gelderlandfabriek in Culemborg, zijn de eerste wegwij­zers daarvoor uitgedacht door een groep van ruim 30 initiatiefnemers, initi­atief versterkers, overheden en andere stakeholders. Duurzaam Door, CNME Maastricht en regio, De Coöperatieve Samenleving, Kracht in Nederland/MAEX en GreenWish geven hieraan dit voorjaar een vervolg in regionale sessies. Lees hier hoe we samen wijzer worden!

Het nieuwe begeleiden van gebiedsprocessen – GreenWish

De Landcoöperatie Dal van de Kleine Beerze heeft net als andere gebiedscoöperaties een proces coordinator die veel lobbyt, praat, verbindt en spint. Hij ziet zichzelf als ‘buitenboordmotor’, stuwende kracht. Wat nodig lijkt bij gebiedsprocessen als deze, is dienende begeleiding: ‘tussen’ de partijen, maar niet ‘van’ de partijen, onafhankelijk en letterlijk verstaanbaar voor iedereen. De vraag is waar je deze begeleiding verankert. Als je van iedereen bent, ben je ook van niemand. Heb je mandaat voor beslissingen? Wie betaalt je? Hoe maak je jezelf zichtbaar? Welke taal hoort hierbij? We werken een serious game uit samen met de stakeholders in het gebied van de Kleine Beerze, om zo de lessen te kunnen abstraheren.

Smeltkroes Rotterdams Havengebied– MAEX/ Kracht in Nederland

Om voor de komende 10 tot 15 jaar een gedeelte Rotterdams havengebied veilig te stellen voor ‘architecture by the people’ gaan we verdiepend kijken met verschillende initiatieven, de gemeente en bedrijven wat daarvoor nodig is. Dit is input voor de toepassing van de Omgevingwet: regels of richtlijnen die zorgen dat initiatieven /gebiedscoöperaties gelijkwaardige partner zijn in gebiedsontwikkeling. Hoe geef je gezamenlijk waarde aan wat wil ontstaan. Hoe maak je een gezamenlijk besluitvormingskader. Hoe borg je gelijkwaardigheid.

Functieprofiel ideale ambtenaar – CNME Maastricht en regio

De omgevingswet is geen handboek voor participatie. De gebruikers van een gebied weten als ‘eigenaar’ wat er speelt en wat de actuele wensen zijn. Professionele begeleiding en inbreng van vakkennis kunnen dit perspectief verrijken, maar mogen het niet overnemen. Als passie en idealisme nieuwe ini­tiatieven doet ontkiemen, dan hoort ook strijd en ondernemend pragmatisme erbij. Hoe leren betrokkenen dat? Wij gaan ons richten op energiecoöperaties. We zien kiemende initiatieven met veel enthousiasme, maar ook knelpunten en vragen. We organiseren ontmoetingen waarin we met imagineering die vraagstukken aanpakken. We stellen onder andere het functieprofiel op van de ideale ambtenaar door de ogen van initiatieven. Ook de uit­wisseling tussen de diverse aanwezige organisaties onderling is een kennisproces.

De Coöperatieve Samenleving

In Amsterdam is een groep initiatieven hun eigen omgeving coöperatief aan het ontwikkelen (de Lucas Community Nieuw West (Community BeWondernemers), Broedplaats Fenix, Pekko Bello (bewoners­bedrijf in Noord) & Coöperatie Zonzij Stadslandbouw en ECA). De zoektocht is hier om structurele samenwerking te vinden met overheid en marktpartijen. De vraag is ook: wat is de rol en mandaat van de gemeente en raad. Wat is de juridische positie van maatschappelijk initiatief en hoe kan je borgen dat het hele proces een grote leerschool is.

Wil je op de hoogte blijven van onze zoektochten, laat het weten via info@greenwish.nl en bekijk ook de poster.