Woensdag 16 april is in de Tweede Kamer een commissiedebat over circulaire economie.  De vraag naar producten en grondstoffen neemt wereldwijd toe. Daarom werkt de overheid samen met het bedrijfsleven, kennisinstituten, natuur- en milieuorganisaties, overheden, vakbonden, financiële instellingen en andere maatschappelijke organisaties om zuiniger en slimmer met producten en grondstoffen om te gaan. Het doel: een volledig circulaire economie in Nederland in 2050.

Wat speelt er in de samenleving

In Nederland zijn er duizenden ondernemingen actief binnen de circulaire economie. Ze maken nieuwe grondstoffen uit lokale materialen. Ze herwinnen grondstoffen uit afval. Ze ontwerpen producten zo, dat deze na gebruik eenvoudig opnieuw benut kunnen worden. Ze verlengen de levensduur van producten met ruilen, delen en repareren. Kortom, deze bedrijven zorgen ervoor dat waardevolle materialen in Nederland blijven of hier gewonnen kunnen worden. Hiermee wordt Nederland onafhankelijker van grondstoffenstromen uit andere landen. Het zijn bedrijven van de toekomst. Ze creëren zinvolle werkgelegenheid, zijn innovatief en lokaal.

Echter, in de praktijk komt de circulaire economie nog onvoldoende van de grond. Vrijwel alle circulaire ondernemingen hebben het (te) zwaar of vallen uiteindelijk zelfs om. Hier liggen kansen.

De urgentie om deze kansen te pakken groeit. De geopolitieke spanningen hebben direct te maken met de beschikbaarheid van grondstoffen. Dit werd bij de laatste ICER-rapportage dubbel onderstreept.

“Geopolitiek draait steeds meer om grondstoffen. Wereldleiders vechten erom, markten schudden op hun grondvesten”.

Volgens het PBL is de Nederlandse economie nu te afhankelijk van levering van cruciale zeldzame materialen uit verre landen, waaronder China. Zo gaat 13% van ons materiaalgebruik naar de zorg. Dat maakt ons kwetsbaar.

Als we streven naar strategische autonomie en onszelf van betaalbare grondstoffen willen blijven voorzien. Als we willen voldoen aan de nieuwe regels uit de EU. Als we willen voldoen aan onze eigen doelstelling voor CO2 besparing. Dan is het nu nodig om te investeren in bedrijven en sectoren die dit mogelijk maken.

De kansen

De techniek staat klaar, maar het speelveld is nog niet gelijk. Circulaire producten en grondstoffen zijn momenteel duurder dan virgin grondstoffen. Gerecycled plastic is duurder dan plastic van olie. Gerecyclede textiel is duurder dan textiel van virgin materiaal. Het is mogelijk om circulaire zonnepanelen te maken, maar niet-recyclebare panelen met PFAS uit China zijn goedkoper.

De prijs van virgin grondstoffen wordt kunstmatig laag gehouden. Er gaat nu tussen de 40 en 46 miljard aan subsidies naar de fossiele sector[1], waar slechts 89 miljoen geïnvesteerd wordt in CE[2].  Hier zit de ruimte om te investeren in de innovatieve technieken die ons land autonomer en toekomstbestendiger maken.

Wat is er nodig:

In de kern gaat het om: grondstoffengebruik verminderen, grondstoffen vervangen door hernieuwbare, levensduur verlengen en hoogwaardige verwerking. En dit in alle sectoren en beleidsvelden.

Ten behoeve van het Kamerdebat  lichten we een aantal maatregelen uit, die voor een brede groep ondernemingen verschil maken.

• – Investeer in het bouwen van netwerken en nieuwe ketens met deze innovatieve, circulaire ondernemers. De ondernemingen zijn gebaat bij sterke netwerken. Onmisbare wegvoorbereiders zoals Het Versnellingshuis en Noorderwind doen al jaren belangrijk werk. Het is nodig om de financiering van dit werk te borgen;
• – Versterk bedrijven die circulair werken en last hebben van een ongelijk speelveld door een prijsverschil met virgin. Dit kan door circulaire oplossingen stevig op te nemen in de SDE ++ subsidie. De subsidie kan het prijsverschil nivelleren, waardoor prijs voor inkoop geen argument meer is.
• – Red direct de grotere textiel recyclers van faillissement vóór de UPV-textiel ingaat. De UPV textiel zorgt ervoor dat textielproducenten ook verantwoordelijk zijn voor het afvalstadium van hun producten. Ze moeten vanaf 2026 zelf het afvalbeheer gaan organiseren en betalen. Nederlandse textielbedrijven zijn erbij gebaat, als we onze textiel recyclers in positie hebben gebracht/gehouden;
• – Creëer meer ruimte voor investeringen die nodig zijn om in sectoren circulaire doorbraken te kunnen creëren. Zoals bijvoorbeeld een centraal sorteer-en wascentrum voor textiel, een fabriek voor matras recycling of een centrale plek om de gigantische stroom aan laminaat hoogwaardig te verwerken. Verhoog de subsidie Circulaire Ketenprojecten, die zwaar is overtekend.

[1] https://nos.nl/artikel/2490599-fossiele-sector-krijgt-tussen-39-7-en-46-4-miljard-euro-subsidie-nog-meer-dan-gedacht

[2] https://www.rvo.nl/subsidies-financiering/dei/circulaire-economie