Ondernemen met NME, meer opdrachten dan je aan kan
NME centra maken een snelle wending. Van leskistenmaker naar adviesdienst over duurzaamheid voor bedrijven, zorgcentra en ‘ook’ scholen. Om deze wending kracht bij te zetten, organiseerde GreenWish in opdracht van Duurzaam Door en GDO op 12 december een bijeenkomst in een reeks voor NME-centra. Zes centra sloten aan. Anne van Woudenberg van Duurzaamheidscentrum de Bokkesprong, gemeente Rotterdam, en Brenda Jasperse van Natuur & Zo, gemeente Terneuzen, vertelden over de weg die zij afleggen.
Begin klein en persoonlijk en wees flexibel
De gemeente Rotterdam sloot de educatieve tuin, maar de tuin was daarmee niet weg. Anne nodigde een klein groepje mensen uit de buurt uit, om te vragen of ze interesse hadden om iets in de tuin te doen. Het ging om iemand van de buitenschoolse opvang, het kinderdagverblijf en de VMBO school. Sindsdien gaat het KDV met 4 groepen van 15 peuters en 2 leidsters wekelijks de tuin op. Het KDV betaalt de kosten van de tuinbegeleider (€ 51,- per uur) en een huurkoop-prijs voor de materialen. Zelfde constructie geldt voor de BSO en de VMBO. Er wordt jaarlijks een vast programma gemaakt in de vorm van een offerte. De kracht van de Bokkensprong is dat de mensen heel flexibel zijn en inspelen op het weer en de wensen van de kinderen: ‘gewoon 06-nummers uitwisselen zodat lijntjes kort zijn en je via whatsapp met elkaar kan schakelen’.
Geen NME, geen lessen maar ‘vrij’
“We hebben het eigenlijk nooit over ‘NME’ met de BSO en het KDV. We draaien ook geen educatief programma. We willen dat de kinderen het hier gewoon fijn hebben buiten. Het is geen “school”, het is “vrij”. In zomervakantie trekt de BSO veel kinderen naar de tuin met het spannende ‘Leven van de Natuur’. Voor veel BSO kinderen zijn dit dagen die zij niet willen missen, en voor de Bokkesprong is dit een extra ‘product’ in hun groeiende aanbod.
Voortgezet onderwijs is andere koek
De Bokkesprong levert mensen op de tuin, maar de kinderen worden gewoon begeleid door de leerkrachten. In het voortgezet onderwijs is die begeleiding onzekerder, omdat er vaak leerkrachten afwezig zijn en vaker wordt gewisseld. Dat bemoeilijkt het programma. De Bokkesprong wil hiervan minder afhankelijk zijn en onderhoudt de tuin bijvoorbeeld meer zelf. Ook worden de activiteiten ondersteund door You Tube-filmpjes en Smartphone toepassingen. Moderner, en onafhankelijker. De school gebruikt de prachtige fotoreportage voor PR en groene profilering.
Nog niet commercieel
Rotterdam zit in de luxe positie dat de medewerkers in dienst zijn van de gemeente. Daardoor hoeft zij niet voor alles geld te vragen. De VaderKind-dag, de Klassemoeder-ochtend, het zijn leuke activiteiten die er gewoon bij gedaan worden.
De extra inkomsten gaan niet in de kas van De Bokkesprong. In de toekomst zou dat kunnen. Daar is zeker ook groei mogelijk, want nu wordt ‘slechts’ zaken gedaan met directe buurtgenoten.
NME Uitzendbureau
Welke vorm dat kan aannemen is te zien in Zeeuws-Vlaanderen. Brenda Jasperse organiseert met slechts 1,4 fte (in dienst van de gemeente) meer dan 500 activiteiten per jaar. Ze heeft een kring van 25 zzp-ers die de projecten uitvoeren. Deze krijgen van 42,50 tot 50,00 euro per activiteit. Brenda doet zaken met de VVV voor activiteiten met toeristen, dagopvang voor ouderen, BSO, Brede scholen, maar ook met een chemiebedrijf en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. De opdrachtgevers zijn heel divers. Natuur en Zo doet de coördinatie van de activiteiten, kan mooie verbindingen leggen en bewaakt de kwaliteit. Juist omdat Natuur en Zo geen eigen tuin heeft, is ze slim in het combineren van voorzieningen bij anderen.
Denken in mogelijkheden
Brenda is een netwerker. Dat wil zeggen dat ze naar allerlei bijeenkomsten gaat waar bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties samenkomen. Je moet een gezicht hebben. Brenda is heel goed in het spotten van mogelijkheden en meedenken in kansen. ‘ Een beetje bluffen kan geen kwaad. Soms denk ik later “hoe doe ik dat?”, maar altijd komt het goed.’ De beren op de weg komen later wel. Die zien andere mensen van Natuur en Zo en dat is nuttig, een goed team bestaat uit verschillende talenten. .
Programma’s op provinciaal en landelijk niveau
Brenda raadt iedereen aan om scherp te zijn op landelijke en provinciale programma’s zoals ‘Jong leren eten’ en Nederland Schoon. Hier is vaak behoefte aan nuttige projecten om deze programma’s te laden. Brenda laat zich hierbij niet leiden door de beschikbare ‘potjes’, maar door de vraag die er achter zit. NME centra kunnen vaak veel betekenen in deze vraag: zij hebben een uitgebreid netwerk en veel kennis en kunde in huis op verschillende duurzame thema’s.
Door jezelf goed in de kijker te spelen, op de hoogte te zijn van programma’s en door het niet zelf te doen maar samen, heeft Natuur en Zo meer werk dan ze aankan. Dat doen nog weinig centra haar na.
NME centrum als knooppunt voor maatschappelijk initiatief
Training Initiatievenknooppunt
31 mei 2016
Wat is je rol als NME centrum ten aanzien van bewonersinitiatieven? En hoe vul je die rol in? Een eenduidig antwoord is er niet, maar op 31 mei hebben 7 centra op dit onderwerp nieuwe inzichten opgedaan, gediscussieerd en plannen gemaakt. In het najaar (20 september 2016) wordt de training nog een keer gegeven.
Wat viel ons op?
- 1.We gaven deze training ook in 2014. Er is in twee jaar veel veranderd in de ‘omgevingsgerichtheid’ van NME centra: de centra zijn een stap verder. In 2014 voerde nieuwsgierigheid naar bewonersinitiatieven (wat zijn dat, voorbeelden, wie zitten erachter) de boventoon; men was nog niet in gesprek met initiatiefnemers. In 2016 hebben de deelnemers een goed beeld van initiatiefnemers; ze worden ook door bewoners benaderd. De vraag is nu verschoven naar: hoe bakenen we de ondersteuning af, en hoe breng je initiatievenondersteuning in lijn met de opdracht vanuit je opdrachtgevers?
- 2.Dit laatste is soms een lastig punt: prestatieopdrachten van bovenaf versus het ondersteunen van initiatieven van onderaf. Als je initiatieven ondersteunt zit de energie, de keuze voor onderwerp en de aanpak, bij de initiatiefnemer. Dit wil je niet overnemen. Of bewonersinitiatieven daarmee binnen jouw opdracht vanuit de gemeente passen is dus een vraag. Om te ontdekken waar de aansluiting zit, en om initiatiefnemers van dienst te kunnen zijn, zal je je wel open moeten stellen. Je moet dus binnen je opdracht een deel ‘vrije speelruimte’ scheppen.
- 3.De ene initiatiefnemer is de andere niet. Sommige mensen hebben veel noten op hun zang, of hebben veel ondersteuning nodig. Of je dat kunt geven, hangt o.a. weer af van of een initiatief aansluit bij jouw speerpunten. Heel belangrijk is verwachtingsmanagement: geef bij de start altijd aan dat de initiatiefnemer de initiatiefnemer blijft, en dat jij vanaf de zijlijn ondersteunt. Spreek na een intake duidelijk af welke acties jij opvolgt. Je hoeft de aap niet op je schouder te nemen. Als na verloop van tijd blijkt dat het initiatief zo relevant is dat je partner wilt worden, kun je op een andere manier gaan samenwerken.
- 4.Bij de lunch schoof Shaaz van Urban Farming 035 aan: een beweging van inwoners van Hilversum die moestuinen starten in de stad. Een bewonersinitiatief dat het eerste stadium ontstegen is: ze worden inmiddels veel gevonden en geconsulteerd om anderen te helpen bij het starten van moestuinen. Allemaal onder het motto: Groen, Gezond en Gezellig. Samen kwamen we erop uit dat een NME centrum een belangrijke rol kan hebben als schakelpunt: een spil tussen bewonersbeweging en beleidsmakers. De bewoners zijn druk bezig in de tuinen, en lopen daarbij tegen hindernissen aan (bestemmingsplannen, buurtdynamiek, enz.). Deze signalen zijn relevant voor gemeente en beleidsmakers. Een NME centrum kan deze signalen doorgeven: van onder naar boven en andersom.
- 5.Schakelpunt, of knooppunt, is één manier om je centrum te positioneren. Je kunt veel rollen kiezen: initiatief ondersteuner, makelaar / verbinder, communitybuilder, adviseur (in opdrachten). Je kunt eigen projecten uitvoeren, meedoen in projecten van anderen of samen met anderen projecten opzetten. Het is belangrijk om niet te gaan zwemmen, en goed om je heen te kijken. Welke ondersteuningspunten zijn er al? Kloppen initiatieven bijvoorbeeld aan bij de welzijnsorganisatie? Op basis van een omgevingsanalyse kun je je eigen positie kiezen.
In samenwerking met GDO organiseren wij deze trainingen
“NME centrum als knooppunt voor maatschappelijk initiatief”.
Als je geïnteresseerd bent in deelname, meer informatie wilt of vragen hebt, geef het door aan
Kike Olsder, olsder@greenwish.nl of Vivian Siebering, v.siebering@vereniginggdo.nl.
Online vijfdelige collegereeks: Werken met maatschappelijk initiatief gestart op maandag 18 januari
Op dit moment barst het in Nederland van de maatschappelijke initiatieven zoals energiecoöperaties, bewonersbedrijven, zorgcoöperaties en andere sociaal innovatieve wijkontwikkelingen. Deze initiatieven lijken waarde te creëren die leiden tot een duurzaam alternatief voor het huidige economische systeem, de afgebouwde verzorgingsstaat en het traditionele politieke bestel. Ook bedrijven en overheden zien steeds meer de waarde van deze initiatieven in.
Hoe komt het dan dat er naar schatting slechts 1 op de 9 van de circa 10.000 initiatieven succesvol is? Wordt het niet tijd om beter te onderzoeken onder welke voorwaarden maatschappelijke initiatieven structureel succes kunnen boeken? Antwoorden op deze vragen, praktische tools, tips en handvatten om direct toe te passen vind je in de online collegereeks Werken met maatschappelijk initiatief die is gestart op maandag 18 januari vanaf 12.00 uur.
In deze online collegereeks kijken we samen met sprekers als Jan Jonker (hoogleraar duurzaam ondernemen bij Radboud Universiteit Nijmegen), Rinske van Noortwijk (directeur Greenwish) en Koos Janssen, burgemeester gemeente Zeist, specifiek naar de initiatieven, en naar de interactie en samenwerking – of het gebrek daaraan – tussen enerzijds maatschappelijke initiatieven en anderzijds de gemeenten. Wat zijn typische barrières voor initiatieven, en hoe nemen ze die succesvol? Welke mechanismen staan succes in de weg, en welke faciliteren succes? Wat zouden initiatieven zelf kunnen verbeteren? Waar gaat het mis bij de gemeenten? En vooral: waar zit de ‘mismatch’ en hoe kunnen we dit op effectieve wijze oplossen? 
De collegereeks is bedoeld voor bestuurders, raadsleden en ambtenaren. We willen hen helpen om op duurzame wijze met maatschappelijke initiatieven aan de slag te gaan. Om deze reden lichten we casussen op gemeenteniveau uit. Het vertrekpunt is het maatschappelijk initiatief. De course laat zien hoe initiatiefnemers te werk (kunnen) gaan, wat goed lukt, en waar ze nog tegen aan lopen. De casuïstiek van initiatiefnemers staat centraal. Daarom is deze course ook interessant voor initiatiefnemers van maatschappelijke initiatieven. Bij de deelnemers is geen voorkennis vereist.
Meld je aan via: www.omooc.nl en/of voor meer informatie download de flyer
——————————————————————————–
Over de initiatiefnemers
De omooc Werken met maatschappelijk initiatief is tot stand gekomen in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Greenwish en is geproduceerd door de Vereniging voor OverheidsManagement, Public Cinema en Publiek Denken.
Over Omooc
Omoocs zijn videocolleges (circa 8 tot 12 minuten) die een verhaal vertellen op een frisse inspirerende manier. De naam omooc is een samentrekking van twee dingen. Ten eerste MOOC, afkorting voor Massive Online Open Course, een belangrijke ontwikkeling in het onderwijs. Ten tweede, de ‘o’ van overheid, want dat is waar de online colleges over gaan.
Omooc is een nieuwe manier van kennis delen in de publieke sector. Een course van omooc bestaat uit vijf of acht online videocolleges. Opgebouwd rond een actueel thema en gegeven door toonaangevende sprekers. De videocolleges kunnen via omooc.nl op elk moment bekeken worden.
Starters4communities: Een financieringsmodel dat klopt!
Leren van elkaar
Overal in het land zijn plekken waar duurzame en maatschappelijke initiatieven kunnen ontstaan en groeien. Van Hubs en netwerken als Plug de Dag en Hanzelab, tot organisaties als KNHM en bewonersnetwerken. We noemen deze plekken “initiatiefknooppunten”. Door hun inzet komen meer initiatieven tot stand. Onze stelling is, dat als de knooppunten kunnen groeien en hun werk beter kunnen doen, er meer en beter maatschappelijk initiatief van de grond komt. Tegelijkertijd is er ook veel behoefte om van elkaars ervaringen te leren en met elkaar deze verbindende, intermediaire laag te professionaliseren. Daarom zij we gestart met een “Academie” van en voor knooppunten. Op 16 november trapten we af met een sessie over financieringsmodellen. Dit is een interessant onderwerp voor andere knooppunten. Vinden van financiële continuïteit en een geschikt financieringsmodel is een van de vragen van deze tijd.
Starters4communities
Raoul Becher vertelde over het succes van Starters4Communities. In een notendop is de essentie: een groep van 20 jongeren volgt gedurende vijf maanden een trainingsprogramma in sociaal ondernemerschap. Ze brengen het geleerde direct in de praktijk bij het ondersteunen van zes bewonersinitiatieven. Prachtig concept! Zo worden starters op de arbeidsmarkt gekoppeld aan bewonersinitiatieven met ambitie. Het mes snijdt aan meerdere kanten.
Inmiddels doen ruim 250 starters mee aan 16 programma’s en zijn 88 wijkinitiatieven een stap verder gebracht. Ruim de helft van de deelnemers vond werk dankzij deelname. En van de wijkinitiatieven geeft 96% aan baat te hebben gehad bij de ondersteuning. Dit zijn indrukwekkende getallen. Hier lees je er meer over hoe ze dat doen.
Financieringsmodel
Behalve het dubbele doel vind ik ook het financieringsmodel achter de programma’s bijzonder. Het klopt! Deelnemers aan het programma betalen ieder een eigen (bescheiden) bijdrage en crowdfunden als groep ongeveer de helft van de kosten. Dat is integraal onderdeel van het leerprogramma. Het andere deel van de kosten wordt betaald door direct belanghebbenden bij florerende wijkinitiatieven. Dat kan de gemeente zijn, of een welzijnsorganisatie.
Starters4communities groeit. Een van de succesfactoren is volgens mij dat ze de waarde die zij hebben direct vertalen naar de belanghebbenden. En dat ze er geen geld van buiten “het systeem” voor nodig hebben. Een leerpunt voor alle knooppunten die bezig zijn met (financiële) continuïteit.
Ineke van Zanten
25 november 2015